İş Kanununda Fazla Mesai

İş Kanununda fazla mesai, iş kanunları 41. maddesi ve bu maddeye göre çıkarılan yönetmelikte “Fazla çalışma, yasada yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalardır.” denilerek artık fazla çalışmanın belirlenmesinde günlük çalışmaya göre değil haftalık çalışma süresinin esas alınması benimsenmiştir.(İş K.m 41/1ve yön m3)

İş Kanunun 63. maddesinde normal çalışma süresi (haftalık 45 saat) günde 11 saati aşmamak koşulu ile işyerinde haftanın çalışılan günlerine farklı bir şekilde dağıtılabileceği kabul edilmiştir. Yani işçilerin sağlıklarını korumak amacıyla, 24 saat içinde işçiye kesintisiz 12 saatlik bir dinlenme olanağı sağlayacak bir şekilde günlük çalışma süresinin bir işçi için en fazla ara dinlenmeler hariç 11 saat olması benimsenmiştir. Haftanın beş iş gününde 9 saat çalışılan işyerlerinde günde 2 saat, haftanın 6 iş gününde 7, 5 saat çalışan işyerlerinde günde 3, 5 saat olarak fazla çalışma yapılabilecektir. Yine fazla çalışma sürelerinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamayacaktır. Fazla çalışmada ise yarım saatten az çalışmada yarım saat, yarım saati aşan çalışmada bir saat olarak sayılır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarın % 50 yükseltilmesi suretiyle ödenecektir denilmektedir.(İş Kn. 41/2 yön.m 4) Örneğin, saati 10 TL ye çalışan işçi, fazla mesai olarak bir saatini 15 TL olarak almalıdır.

İşçinin Fazla Mesai Yapması

İşçinin fazla mesai yapması için uygulanması gereken işlemler olmaktadır. Fazla saatlerde çalışmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay her yılbaşında işçilerden yazılı olarak alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır.(İş K. 41/7 yön 9) Ayrıca işveren, fazla çalışma yaptırdığı işçilerin çalışma saatleri gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir suretini işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. Fazla çalışma ücretleri normal çalışma ücretleri ile birlikte ödemek zorundadır. İşveren, normal ücrette olduğu gibi fazla mesai ücretlerini de, iş kanununda fazla mesai kuralları gereğince 20 gün içinde ödemek zorundadır.

Yasal düzenleme gereği haftalık normal çalışma süresi 45 saat olarak uygulanmakta, bu süreyi aşan çalışmalar fazla çalışma olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca; ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışılması halinde, bu çalışmalar için de fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekmektedir. Çalışma süresinin hesabı sırasında işçilere verilen ara dinlenme süreleri (yemek molaları, çay molaları vb.) çalışma süresinden sayılmamaktadır. Günlük çalışma süresinin belirlenmesi sırasında bu süreler dikkate alınmamaktadır.

Günlük Çalışma Saatlerinin Belirsizliği ve İş Kazaları

İş kazalarının temelde 3 sebebi vardır: Bunlardan ilki bilgisizlik ve özensizliktir, işçi kullandığı makinenin teknik aksamı ya da işleyişi hakkında tam bilgiye sahip değildir ya da özenli değildir. İkincisi makine hatasıdır, makine bozulabilir, kilitlenebilir ve kaza ortaya çıkar. Üçüncü sebep ise dikkatsizliktir. İşte başta Sosyal Güvenlik Kurumu’nun araştırmaları olmak üzere birçok kurum ve sivil toplum örgütünün araştırmalarına göre iş kazalarının en önemli sebebi dikkatsizliktir. Dikkatsizlik içinde çoğu zaman yorgunluğu da barındırır. Çünkü dikkatsizliği tetikleyen yorgunluk sonucu algıların açık olmamasıdır.

Her işçinin bakmakla yükümlü olduğu ailelerini de düşünürsek ortalama zararlı bir iş kazasının yarattığı hem maddi hem de manevi zararın büyüklüğü ortadadır. İş kazası sonucunda zararın tazmini amaçlı ödenen tazminatlar çoğu zaman zararı karşılamamaktadır. Ülkemizde iş kazaları sonucunda mahkemelerden yüksek tazminatlar çıkmamaktadır. Maddi zarar karşılandıktan sonra manevi zararın karşılanması amaçlı tazminat davalarının sonuçları zarar gören tarafı çoğu zaman tatmin etmemektedir. Ortaya çıkan iş gücü kaybı, ailenin gelirden mahrum kalması ve hatta hayatının geri kalanında bir hastaya bakmakla yükümlü olması düşüncesi ise olayın vahametini gözler önüne sermektedir.

Fazla Çalışma Nedir?

Fazla çalışma, fazla mesai olarak da bilinmektedir. İş kanununun belirlediği çerçevede ve koşullarda haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. 4857 sayılı İş Kanunu md.63’e göre; işçinin çalışma süresi haftada en çok kırk beş saat olarak tespit edilmiştir. Bu doğrultuda çalışmayan işçi, iş kanununda fazla mesai alma hakkına sahiptir.

Fazla Çalışma (Mesai) Ücreti Nedir?

İş Kanununda fazla mesai, iş kanununun belirlediği çerçevede ve koşullarda haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 4857 sayılı İş Kanunu madde 63’e göre; işçinin çalışma süresi haftada en çok 45 saat olarak belirlenmiştir. Aksine karar verilmemişse 45 saatlik bu çalışma süresi, iş yerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit bir şekilde bölünerek uygulanır. Fakat, taraflar arasında her gün için ayrı mesai süreleri de kararlaştırılabilir. Çalışma biçimi ne şekilde olursa olsun, işçinin haftalık 45 saati aşan çalışması, fazla çalışma (fazla mesai) olarak adlandırılır. Detaylı bilgi almak için, Bakırköy İş Avukat ile görüşebilirsiniz.